Leesnotitie: Corijn van Mazijk - De wereld als verschijning
Als eerstejaarsstudent wijsbegeerte was de fenomenologie voor mij een van de meest uitdagende onderwerpen. Ik had juist Kant en Hegel tot op zekere hoogte begrepen, toen we Edmund Husserl te lezen kregen. Vaag vermoedde ik waar het hem om te doen was, maar de technische uiteenzetting van zijn fenomenologische methode, in die strenge wetenschappelijke stijl van hem, was voor mij tegelijkertijd fascinerend en ondoorgrondelijk. Ik herinner mij een thuistentamen (in die tijd nog geen door lockdowns opgelegde tentamenvorm waarbij de student middels surveillancesoftware van zijn kamer een tentamenzaal moet maken, maar een tentamen waarvan de vragen van een dusdanig niveau waren dat de student een week de tijd kreeg om thuis in alle vrijheid een antwoord te formuleren) waarbij ik na tig mislukte pogingen om een degelijk antwoord op een vraag over Husserls fenomenologie te geven, van gekte een boswandeling ben gaan maken - iets wat ik nooit deed - in de hoop dat mij een licht zou opgaan. Het gebeurde ook nog - sindsdien kan ik geen wandeling maken zonder ergens in mij de hoop te voelen dat mij een beslissend inzicht zal toevallen.
Ondanks deze moeizame eerste kennismaking werd de daaropvolgende studiejaren de fenomenologie juist een van mijn voornaamste interesses. Niet alleen Husserl, maar ook Maurice Merleau-Ponty, waarover ik mijn bachelorscriptie schreef, en Martin Heidegger horen bij de filosofen die mij sterk hebben beïnvloed.
Dat er een Nederlandstalig boek over deze filosofische stroming is verschenen trok dan ook mijn aandacht, vooral omdat een dergelijk boek al een tijdje ontbrak - slechts wat POD-titels uit de Aula-reeks leken de voorbije jaren hierin te kunnen voorzien. Met De wereld als verschijning. Fenomenologie en de twintigste eeuw heeft Corijn van Mazijk een vooral voor mensen zonder filosofische achtergrond heel aardige inleiding in de fenomenologie geschreven. Van Mazijk gaat keurig de kopstukken van de fenomenologie langs: Husserl, Heidegger, Jean-Paul Sartre en Merleau-Ponty. Van elk van deze denkers geeft hij een korte biografische introductie, maar weet hij vooral op toegankelijke wijze de belangrijkste thema’s en ideeën te presenteren, wat knap is. In een apart hoofdstuk staat hij nog kort stil bij andere fenomenologen zoals Max Scheler en Emmanuel Levinas.
Veel filosofische achtergrond is niet nodig om dit boek te lezen. Enerzijds maakt dit het werk des te toegankelijker, anderzijds ontbreekt daardoor begrijpelijkerwijs de context. Wat dat betreft is de ondertitel Fenomenologie en de twintigste eeuw ook wat misleidend: weliswaar ontstond de fenomenologie in de twintigste eeuw en beleefde zij toen ook haar hoogtepunt, maar aan wat haar rol en betekenis - binnen en buiten de filosofie - in de twintigste eeuw zijn geweest wordt niet veel aandacht besteed in dit boek.
De wereld als verschijning is een interessant boek voor de filosofisch geïnteresseerde die nog vrijwel niets weet van de fenomenologie en kan dienen als een goede opstap naar werken die dieper ingaan op deze stroming of de in dit boek behandelde denkers. Voor wie al een en ander weet van de fenomenologie en op zoek is naar verdieping, biedt dit werk waarschijnlijk weinig nieuwe inzichten.