Leesnotitie: Charles-Ferdinand Ramuz - Schoonheid op aarde

In veel lijkt Charles Ferdinand Ramuz’ Schoonheid op aarde (1927) op De grote angst in de bergen. In beide romans draait de simpele verhaallijn om een Zwitserse dorpsgemeenschap die ontregeld raakt, dit keer niet doordat overmoed en hebzucht de bewoners naar het gevaar brengen, maar omdat de schoonheid temidden van hen opduikt. Maar vooral is het de stijl van Ramuz die voor de gelijkenis zorgt: zijn ‘grote boerse stijl’ waarin het niet ging om mooischrijverij maar om het weergeven van de spreektaal - terwijl Ramuz ondertussen juíst prachtig schrijft -, de eigenzinnige natuurbeschrijvingen die van de natuur meer maken dan een decor, de constante perspectiefwisselingen en -verschuivingen.

Met name over dit laatste moest ik mijn gedachten nog eens laten gaan. Zoals al in mijn notitie over De grote angst in de bergen benoemd bereikt dit spelen met perspectief op merkwaardige wijze dat zowel het particuliere als het collectieve gezichtspunt waarlijk tot hun recht komen. Waarmee is dit schrijven van Ramuz te vergelijken? Ik kwam erop uit dat het nog het meest op een kubistisch schilderij lijkt: juist door een onderwerp vanuit diverse kanten in beeld te brengen, zien wij dit het beste.

Heeft schoonheid een plek op aarde? Het is een vraag die door Ramuz ietwat cynisch wordt beantwoord: och ja, bestaan kan ze zeker, en de mens heeft zelfs oog voor haar, maar wat de mens niet kan is haar láten bestaan.

Zo is het gegaan: nauwelijks waren de veehandelaars om de hoek van de straat verdwenen of daar daagt die man uit Savoie op, misschien daagt hij wéér op; want de mensen draaien om schoonheid heen. Het is op aarde, en aan zien hebben de mensen op aarde niet genoeg. Ze zijn er gulzig, ze hebben er honger; ze willen bezitten.